اعتدال گرایی و برخی از شاخص های آن عبدالخالق عبادی – سقز

                                   اعتدال گرایی و برخی از شاخص های آن
 
اعتدال از نظر لغوی به معنی راست شدن ، میانه روی و برابر شدن می باشد . اما این اصطلاح در فرهنگ دینی و ملی ما ریشه ی عمیقی دارد و حتی در ادبیات دوران یونان افرادی مانند افلاطون و ارسطو حکومت مطلوب را حکومتی می دانستند که دارای فضیلت باشد که منظور آنها میانه روی و اعتدال بوده است . در اصطلاح جغرافیاای به دو زمان مساوی در طول سال یعنی اوایل پاییز و آغاز بهار که شب و روز مساوی هستند ؛ اعتدالین می گویند . اندیشمندان دیگری سلامت مزاج افراد را ناشی از تعادل گرمی و خشکی و رطوبت و خشکی می دانند . زمانیکه در متون دینی دقت کنیم حکومت مطلوب از دیدگاه اسلام ؛ حکومت مبتنی بر قسط تعریف گردیده است یعنی هر پدیده ای در جایگاه واقعی خود قرار گیرد که عدالت ایجاد می شود . لذا ریشه ی لغوی اعتدال از عدل و عدالت گرفته شده است . در نهج البلاغه حضرت علی (ع) به حاکمان خود دستور میدهد : (( الیمین و الیسار مضله , و طریق الوسطی هی الجاده )) ؛ یعنی راست روی و چپ روی افراطی گمراهی است و طریق وراه نجات میانه روی و اعتدال است . حضرت حافظ هم در این شعر بر مدارا و میانه روی تاکیید داشته است : آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است ، با دوستان مروت با دشمنان مدارا . اگر نگاهی به تاریخ تحولات اجتماعی بیندازیم مردم در آتش افراط گری چپ و راست خسارات زیادی دیده اند . شاید به یک معنی می توان گفت تمام جنگ های بین المللی و منطقه ای نتیجه ی حرکت های افراطی بوده است که بعد از اتمام جنگ ها و همه ی خسارات مادی و معنوی به مدار مدارا با یکدیگیر رسیده اند .
در ایران هم متاسفانه مردم ما در مقاطعی از تاریخ قربانی حرکت های افراطی چپ و راست گردیده اند  . بعد از انقلاب اسلامی ایران حرکت های چپ گرا در ایران با توجه به عملکرد نظام استبدادی سلطنتی از یک طرف و منفعل شدن آموزه های دینی از طرف دیگر زمینه را برای حرکت چپ گرایی در ایران فراهم آورو و جوانان ما هنوز با اندیشه های ناب دینی آشنا نبودند و تعداد زیادی جذب این جریان ها شدند و سبب مشکلات مادی و معنوی شدند . قطعا هر عملی عکس العمل خاص خود را بوجود می آورد . زمانیکه خشونت از یک طرف مجاز شمرده شود و افراط گری با زبان زور وارد میدان مبارزات اجتماعی گردد حرکت طرف مقابل هم باید خشونت باشد و در این میدان مردم زیادی قربانی می شوند و زبان تعامل و گفتگو کمرنگ می گردد.
اما جریان انقلاب اسلامی با طی مسیر استمرار و تثبیت مسیر خود همانطوریکه در متون دینی به کرات بیان شده است بر کرامت و حرمت انسانی ، تکیه بر منطق و استدلال تاکیید داشته و دارد . در یکی از آیه های قرآنی خداوند بشارت می دهد به کسانی که گفته های متنوع را می شنوند و در بین آنها آن گفتاری که نیک و بهتر باشد انتخاب می کنند . از تظر فرهنگ عمومی و کلاسیک در شرایط امروز باید فرزندان و جوانان را طوری تربیت کنیم که راه اعتدال و میانه روی و تحمل یکدیگر را داشته باشند و بپذیرند که زندگی مطلوب آن است که انسانها مثل یکدیگر فکر نمی کنند نه اینکه همه باید مثل همدیگر باشند و این رسالت برعهده ی روشن فکران ؛ معلمان و سیاست گذاران فرهنگی است که در این راستا از همه ی ظرفیت های در دست خود استفاده ی مناسب بکنند . جریان های سیاسی در کشور هم لازم است این فرهنگ را در درون گروه خود نهادینه نمایند و به اعضای خود این آموزش های سیاسی را بدهند . اگر در جامعه چنین فضایی حاکم باشد حرکت های خشونتی و زبان زور جای خود را به تعامل می دهد و مردم با فکری آزاد می توانند بدون ترس دست به انتخاب بزنند . در دوران های ریاست جمهوری دوره ی اصلاحات و دوره ی اصولگرایی مردم ما به برخی از این افراط گری پی برده اند که حاصل آن پیروزی اعتدال گرایی در دوره ی ریاست جمهوری  دکتر حسن روحانی است . با امید به اینکه تداوم این حرکت بتواند هم در بعد داخلی و خارجی آثار گرانبهایی برای مردم ایران به بار آورد . در این راستا می توان به برخی از شاخص های اعتدال گرایی هم اشاره ای داشت : ۱٫ تکیه بر تعقل و پرهیز از احساسات : اعتدال گرا کسی است که بر منطق و استدلال تکیه دارد ، تابع احساسات زودگذر نیست ، آنچه بعنوان اعتقاد پذیرفته نه از روی تکرار حرف دیگران بلکه با مطالعه ی عمیق توام با تعقل و خردورزی آن را پذیرفته است . ۲ . قدرت تحمل دیگران : اعتدال گرا صرفا خود را قبول ندارد بلکه دیگران را هم قبول دارد هر چند مثل او فکر نمی کند . کسی که تحمل دیگران را نداشته باشد مطمئنا در دام افراط گری چپ یا راست می افتد و دست به خشونت و زبان زور می زند و از دایره ی اعتدال گرایی بیرون می رود . ۳ . خودآگاهی : معتدل کسی است که هم موقعیت خود و هم موقعیت دیگران را می شناسد و از روی شناخت حرف می زند . بعد از مطالعات عمیقی به این روش رسیده است ، اعتدال گرایی روشی است برای رسیدن به اهداف متعالی انسانی ، اعتدال گر هم در بعد فردی مطالعه دارد و هم در بعد اجتماعی . لذا مسیرهای متعددی را طی کرده تا به بهترین شیوه ی مدیریت اجتماعی یعنی میانه روی رسیده است . ۴ . صداقت و سلامت نفس : اعتدال گرا کسی است که از روی صداقت به میدان زندگی می آید . از دروغگو پرهیز دارد و برای رسیدن به هدف از هر ابزاری استفاده نمی کند و تجربه ی شخصی این فرد این رفتارها را تایید می کند . به عبارت دیگر معتدل از ( هدف وسیله را توجیه می کند ) پرهیز دارد و آن را نامطلوب می داند چون با آموزه های دینی سنخیت ندارد . ۵ . آینده نگری و پرهیز از تصمیمات آنی : اعتدال گر هم تاکتیک دارد و هم استراتژی و تاکتیک خود را در پرتو استراتژی ترسیم می کند لذا دچار تصمیمات عجولانه و شتاب زدگی نمی گردد . تابع جریان های زودگذر نمی شود و شخصیتی ملونی ندارد بلکه آنچه برای او مهم است رسیدن به چشم انداز است مبتنی بر روش اعتدال گرایی .
با توجه به مطالب مطرح شده در بحث اعتدال گرایی و آگاهی مردم ما از ناکارآمدی افراط گرایی در انتخابات ریاست جمهوری اخیر اکثریت مردم به این شعار روی آوردند و به آقای دکتر حسن روحانی رای دادند . امیدواریم که ایشان بتواند با توجه به شعارهای تبلیغاتی خود به مطالبات منطقی مردم پاسخ مناسبی بدهد و مشروعیت حکومت را بیش از پیش تثبیت نماید . مخصوصا در استان کردستان که میزان رای به ایشان معنی دار بود مردم انتظار دارند که در مدیریت استان به نیروهای معتدل اعتماد کنند و خوشبختانه در کردستان نیروهای مجرب و کارآزموده ای که روش ایشان را قبول دارند زیاد است اما در این راستا مدیریت عالی استان می بایستی بانک اطلاعاتی مدیران دوره های قبلی را در دست داشته باشد و با توجه به شاخص های فوق برای پیش برد اهداف متعالی مدیریت جدید نیروهای میانی را سامان دهد و با توجه به ظرفیت عظیم منابع انسانی و طبیعی در استان گام های موثری را در جهت توسعه ی متوازن استان بردارند . مردم این استان شایسته ی اعتماد هستند و ضروری است که از این سرمایه ی اجتماعی به نحو مطلوب استفاده شود .
 
عبدالخالق عبادی – کارشناس ارشد جامعه شناسی – دبیر آموزش و پرورش سقز