در گفتگو با دادستان هلندی پرونده بمباران شیمیایی:   شرکت‌های همکار صدام خود را مخفی می‌کنند /علیه کردها در عراق نسل کشی انجام شده است  

به گزارش زریان به نقل از کردپرس:اما داستان این پرونده چیست؟ واقعه‌ای تلخ و دهشتناک که هزاران کشته و مصدوم بر جا گذاشت و هر‌ سال در بیست‌وپنجم اسفندماه، در ایران یاد شهدای این قتل‌عام ضد بشری گرامی داشته می‌شود. عده‌ای از آسیب‌دیدگان حمله شیمیایی صدام حسین به مکان‌های مختلف در ایران و مناطق کردنشین عراق شکایتی علیه آقای فان آنرات آلمانی به‌عنوان فروشنده مواد شیمیایی به دادگاه لاهه هلند تنظیم کردند. فرانز فن آنرات  دارای ۲اتهام جنایت جنگی با مشارکت در تهیه و تحویل مواد شیمیایی به رژیم صدام حسین علیه مردم ایران و عراق در جنگ تحمیلی و همچنین نسل‌کشی بود که درنهایت دادگاه با اتهام جنایت جنگی موافقت کرد و سنگین‌ترین حکم قضایی هلند که برابر ۱۷‌سال حبس بود به‌عنوان حکم اعلام شد. درنهایت پس از دادگاه تجدیدنظر حکم ۱۶‌سال و ۶ماه حکم نهایی فن آنرات واقع شد. در این راستا به دلیل پیچیدگی و گستردگی ابعاد مسأله ۲ دادستان پرونده را پیگیری کردند. آقای سیمون مینکس، دادستان ارشد هلندی یکی از این دو دادستان مزبور است که تخصص او پیگیری موارد تروریستی و جنایات جنگی است.  «شهروند» گفتگویی با وی ترتیب داده است که به شرح زیر است:
 
  لطفا خوتان را معرفی کنید.
 
-سیمون مینکس، دادستان ارشد هلندی هستم. پیش از این مقام به مدت ۱۰‌سال به وکالت مشغول بودم. پس از آن به‌عنوان دادستان مشغول به کار شدم و تخصص من پیگیری موارد تروریستی و جنایات جنگی بوده است. یکی از این دو دادستان پرونده فن آنرات بودم. همچنین پرونده‌های بسیاری در زمینه‌هایی که گفتم چون جنایات جنگی فرمانده افغان، پرونده وان فن آنرات (فروش و تحویل مواد شیمیایی به دولت بعثی عراق) و دزدان دریایی سومالی را پیگیری کرده‌ام.
 
  عموم مردم ایران و کردهای عراق روی مسأله بمب‌های شیمیایی بسیار حساسند چراکه بسیاری از مناطق غربی ایران مانند سردشت و همچنین مناطق کردنشین عراق همچون حلبچه آماج حمله این نوع مواد قرار گرفته است. پرونده فن آنرات از مهم‌ترین پرونده‌های این زمینه بوده است. موضوع پرونده چه بود؟ و دادگاه در کجا برگزار شد؟
 
 -پرونده در مورد آقای فرانز فن آنرات تبعه هلند به‌عنوان مهم‌ترین تهیه‌کننده مواد شیمیایی برای صدام حسین مطرح شده بود. فن آنرات مواد شیمیایی را در دوره‌ای که صدام حسین و عموزاده‌اش علی‌ الحسن المجید و افرادی دیگر از این مواد علیه مردم ایران و کردستان عراق استفاده کرده‌اند برای آنها تهیه کرده بود.
 
پرونده مذکور به دلیل نیاز به ارتباطات گسترده و صرف وقت زیاد و سفرهای فراوان و همچنین پیچیدگی مسأله نیاز به دو دادستان داشت. من به همراه خانم فن دی دو دادستان این پرونده بودیم که مسئولیت ما و تیم‌هایمان نظارت بر روند کلی دادگاه و پیگیری روند دادگاه بوده است. نظر شخصیم این است که پرونده فن آنرات مهم‌ترین پرونده در جریان در هلند پس از جنگ جهانی دوم بوده است. من تجربه زیادی در پرونده‌های جنایات جنگی و تروریسم دارم ولی مهم‌ترین پرونده را پرونده مذکور می‌دانم چراکه مسأله بسیار بزرگ و گسترده بوده و خسارات جانی فاجعه‌آمیزی برجا گذاشته بود. دادگاه در هلند و در دادگاه هیک برگزار شد که پس از مدتی ما با سمت دادستان پیگیری پرونده را قبول کردیم.
 
  لطفا فرآیند شکل‌گیری پرونده را توضیح دهید؟ متهم چکونه شناخته شد؟ آیا کسی یا کسانی علیه متهم یا متهمان شکایت کردند؟
 
-پرونده فن آنرات با شکایت ۱۵مجروح و مصدوم ایرانی و عراقی که طی حمله‌های شیمیایی صدام حسین صدمه دیده بودند به جریان می‌افتد و شکایت و دادخواستی تنظیم می‌شود. تنها متهم پرونده شخص فن آنرات به‌عنوان مهم‌ترین منبع تهیه و تحویل مواد شیمیایی به دولت عراق بوده است. البته فن آنرات همکاری ژاپنی به نام تاناکا داشته است که در دادگاهی مجزا در آمریکا متهم شده ولی اتهام‌هایش اثبات نشد و تاناکا تبرئه شد. در جریان دادگاه، فن آنرات فروش مواد شیمیایی به دولت عراق را قبول کرد ولی هرگز اتهام اطلاع از مصارف جنگی برای مواد مذکور راقبول نکرد و عنوان کرد که نمی‌دانسته دولت عراق از این مواد به‌عنوان سلاح شیمیایی علیه مردم ایران و عراق استفاده کرده است.
 
   چه شرکت‌هایی در این زمینه متهم بودند و در کدام کشورها بودند؟
 
در کنکاش و جست‌وجوهای دادستان‌ها مشخص شد که فن آنرات چندین شرکت تأسیس کرده بود تا کار تهیه و تولید مواد را انجام دهد و در کنار آن هدف اصلی‌اش را که تحویل مواد شیمیایی به دولت عراق بود مخفی کند. در این میان از شرکت‌های واسط نیز برای راحت‌ترکردن فرآیند تهیه و دریافت مبلغ استفاده کرده است. به‌عنوان مثال از شرکتی سوییسی برای آسان‌سازی دریافت مبالغ و از چندین شرکت عراقی برای انتقال مواد شیمیایی استفاده کرد. در این پرونده شرکت‌های بسیاری درگیر بوده‌اند ولی ما نتوانستیم همه آنها را پیدا کنیم. برای درک بهتر موضوع این مسأله را خاطرنشان می‌کنم که فن آنرات خود تهیه‌کننده مواد نبود و این مواد را از شرکت‌های دیگر خریداری می‌کرد. در این بین اکثر شرکت‌های تولیدی به فن آنرات هشدار داده‌اند که نباید برای مصارف غیرقانونی از این مواد استفاده کنند و درواقع مسأله خطرناک بودن مواد را به او اعلام کرده بودند.
 
  مواد شیمیایی چگونه به صدام تحویل داده می‌شد؟ چه مواد و چه مقدار مواد شیمیایی برای صدام حسین تهیه شد؟ و هزینه آن برای رژیم بعث صدام چقدر بود؟
 
تحویل مواد توسط خود فن آنرات انجام می‌پذیرفت. چندین شرکت، حمل مکان به مکان مواد شیمیایی را برعهده داشتند. در مورد حجم مواد ارسالی و نوع مواد و همچنین مبالغ دریافت شده توسط فن آنرات توضیحی کلی داده و به‌عنوان مثال به دو فرمول شیمیایی اشاره کرده است. ولی هیچ‌گاه حجم واقعی مواد ارسالی و نوع مواد و مبلغ دریافت شده مشخص نشد. ما مقادیری تقریبی پیدا کردیم که به ما و دادگاه اثبات می‌کرد که فن‌آنرات تهیه‌کننده اصلی مواد شیمیایی برای صدام حسین بوده است. باید متذکر شوم که این پرونده تنها مختص به فن آنرات بوده ولی صدام حسین برای ساخت سلاح‌هایش به مواد شیمیایی دیگری نیز نیاز داشت. براساس اطلاع من این پرونده تنها پرونده‌ای است که در کشوری به جز عراق در رابطه با سلاح‌های شیمیایی پیگیری شده و به نتیجه رسیده است. با توجه به حقایق شاید پرونده بخش کوچکی از ماجرا را نشان دهد ولی اهمیت مسأله به‌این‌خاطر است که این پرونده با موفقیت به نتیجه رسید و متهم درنهایت محکوم شد. این امر می‌تواند موجب ادامه پرونده درباره استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی علیه مردم ایران و کردهای عراق شود.
 
دیگر جنبه مهم پرونده این است که علاوه بر اثبات این‌که این مواد به دولت عراق تحویل داده می‌شده است باید تبدیل آنها به سلاح شیمیایی و استفاده آنها علیه مردم ایران و عراق نیز اثبات می‌شد که درنهایت بعد از چندین‌ سال تلاش موفق شدیم این موارد را اثبات کنیم و نشان دهیم که این مواد علیه مردم سردشت و حلبچه و چندین مکان دیگر در ایران به کار رفته است. البته باید متذکر شد که فن آنرات زمانی اقدام به فروش و تحویل این مواد شیمیایی به عراق کرده   که طبق قوانین تحویل این مواد به کشورهای درحال جنگ ممنوع بوده است و کسی اجازه نداشته این‌گونه مواد را به ایران یا عراق تحویل دهد.
 
  حکم نهایی دادگاه چه بود؟
 
فن آنرات در این پرونده دارای دو اتهام بود. اتهام اول مربوط به جنایت جنگی علیه مردم هر دو کشور ایران و عراق توسط دولت صدام حسین می‌شد و اتهام دیگر نسل‌کشی  تنها مربوط به کردستان عراق بود. شواهد بسیار نشان می‌داد که نسل‌کشی در شمال عراق علیه مردم کرد توسط صدام انجام شده است. دادگاه شواهد موجود را قبول کرد ولی آنها را برای حکم نسل‌کشی کافی ندانست و من و همکارانم بخش جنایت جنگی پرونده را پیش بردیم و به دادگاه اعلام کردیم که فن آنرات حداقل محکوم به جنایت جنگی علیه مردم ایران و شمال عراق است. با توجه به شواهد محکم این اتهام پذیرفته شد و آقای فن آنرات به ۱۷‌سال حبس که سنگین‌ترین حکم ممکن در هلند است محکوم شد. پرونده به دادگاه تجدیدنظر رفت و به دلیل تأخیر پاسخ دادگاه مذکور حکم نهایی حبس به مدت ۱۶سال و ۶ماه تصویب شد.
 
  به‌عنوان کسی که این پرونده را پیگیری کرده‌اید، پیشنهاد شما برای یافتن همه متهمان و روشن‌کردن تمام ماجرا چیست؟ به‌هرحال هنوز در ایران ابعاد دقیق این مسأله روشن نیست.
 
اگر به جد خواستار پیگیری دیگر متهمان و شرکت‌های دخیل در این جنایت بشری هستید نیاز به پول و زمان فراوان دارید. شرکت‌هایی که این‌گونه معاملات را انجام داده‌اند بدون‌شک خود را مخفی می‌کنند چراکه آنها به خوبی و بدون‌شک مطلعند که چه کاری انجام داده‌اند و همچنین از نتیجه دادگاه علیه خودشان آگاهند… اگر موردی مشابه در هلند مشاهده کنم با جدیت مسأله را مطالعه و پیگیری خواهم کرد ولی این مسائل، مسائل حقوقی بسیار پیچیده‌ای است که افراد زیادی، شرکت‌ها و سازمان‌های زیادی درگیرش هستند و مسأله به آسانی پیش نخواهدرفت و نیاز به صرف هزینه و زمان بسیار است. نکته بسیار قابل توجه این است که در روزهای جنگ تحویل این‌گونه سلاح‌ها به هر دوطرف جنگ ممنوع بوده است ولی متاسفانه تحویل این مواد به دولت صدام حسین اتفاق افتاد. هنگامی که شواهد و مدارک پرونده فن آنرات را مطالعه می‌کردم حمله شیمیایی را بسیار جدی و غیرقابل توجیه یافتم و این رویداد را پدیده‌ای دهشتناک در دنیای امروز می‌دانم.
 
محسن هوشمند