دنیای شیرین بچه‌داری/ سروه  محمدخانی – کارشناس روانشناسی از سنندج

نوزادی وارد زندگی شما می‌شود و ناگهان همه چیز را دگرگون می‌کند. و روند روزها، شب‌ها و زندگی دو نفره شما را تغییر می‌دهد. پس از بازگشت از زایشگاه، نخستین بار که در خانه با نوزادتان تنها می‌شوید در ابتدا کمی دشوار به نظر می‌آید و این خطر وجود دارد که شما در مورد مهارت‌تان در تکرار حرکت‌ها و مراقبت‌هایی که در زایشگاه فرا گرفته‌اید، دچار تردید شوید؛ این امر طبیعی است، هر مادری در برابر نخستین فرزندش احساس ناشی‌گری و دستپاچگی می‌کند. خنده‌ها و حالات صورت نوزاد خیلی زود تغییر می‌کند از این لحظات لذت ببرید. در ماه‌های نخست تمام کارهای زندگی هفتگی والدین حول نوزاد دور می‌زند: شیرخوردن، عوض کردن پوشک، لحظه‌های بیداری، مراجعه به پزشک متخصص اطفال و غیره. طفل در این زمان برای برآورده شدن نیازهایش به کلی وابسته به بزرگسالان اطرافش است. از راه فراگیری شیوه‌ی مراقبت از جسم‌نوزاد، نحوه‌ی در آغوش گرفتن او، روش لباس پوشاندن به او، و راه مستقر کردن او در خانه است که احساس امنیت و آسایش را به او منتقل می‌کنید. هدف از آن چه در پی می‌آید، پاسخ به پرسش‌های سودمندی است که برای والدین مطرح می‌شود. نوزاد آن قدرها هم که گمان می‌رود ظریف وآسیب پذیر نیست ولی در ابتدا باید در مورد بغل کردن او احتیاط کنیم. برای حمام کردن نوزاد، آسان‌تر از همه استفاده از وان مخصوص شست‌وشوی اطفال است. در ماه‌های نخست بهتر است از محصولات ویژه نوزادان استفاده کنید که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند.
 
مراقبت از بند ناف:
 
هنگام تولد نوزاد، پزشک یا ماما بند ناف او را می‌برد و بخیه می‌زند و در حدود هفت روز طول می‌کشد تا آن نیم‌سانتی‌متری از این بند ناف که به شکم نوزاد متصل است خشک شود و تنها اثر زخمی کوچک باقی می‌ماندکه پس از چند روز التیام می‌یابد. در این فاصله مراقبت از این زخم اهمیت دارد. با کلورکسیدین مایع به آرامی جای مرطوب بندناف را تمیز کنید.
 
عوض کردن پوشک نوزاد:
 
پس از هربار شیردادن پوشک او را عوض کنید، هر وقت هم به نظرتان می‌رسد پوشکش را کثیف کرده است، آن را عوض کنید عوض کردن زود به زود پوشک نوزاد بهترین روش برای پیش‌گیری از التهاب نشیمنگاه اوست.
 
حمام کردن نوزاد:
 
حمام کردن از لحظه‌های خوش زندگی طفل است؛ دلیلش روشن است نوزاد پیش از تولد در محیطی پرآب می‌زیسته است پس از تولد، نوزاد این احساس دلپذیر را در وان حمام باز می‌یابد. در تمام دوران کودکی و بعدها آب این احساس را در او زنده می‌کند. به آرامی طفل را بشویید و با او درباره جزئیات هرکاری با صدای بلند حرف بزنید. این حمام همراه با گفت‌وگو برای نوزاد شادی‌آور و اطمینان بخش است.
 
به طور کلی، در هفته‌های نخست، نوزاد را صبح‌ها حمام می‌کنند. بعدها، اغلب شب‌ها که طفل از مهد کودک بر می‌گردد، مناسب‌ترین وقت برای حمام کردن اوست. پیش از حمام کردن نوزاد حمام را گرم کنید حرارت آن باید دست کم ۲۲ درجه باشد.
 
کودک را هر روز حمام کنید نه تنها به دلایل بهداشتی بلکه به علت آرامشی که در طفل ایجاد می‌کند بهتر است تا پایان یک ماهگی ناخن‌های نوزاد را کوتاه نکنیم در این زمان ناخن‌ها کمی سفت‌تر می‌شوند و کوتاه کردن‌شان آسان تر است. اگر نوزاد خودش را چنگ می‌زند ناخن‌هایش را زودتر کوتاه کنید.
 
سیسمونی:
 
انتخاب زمان خرید سیسمونی و شیوه این کار نمایان‌گر نوع شخصیت هر فرد است. پیش از ورود به فروشگاه، برای پیش‌گیری از اندازه، باید نیازهای فرزندتان را در نظر بگیرید. به هنگام خرید به رشد نوزاد کاملاً توجه داشته باشد و از پیش زیاد لباس نخرید زیرا در ماه‌های نخست لباس‌ها خیلی زود برای نوزاد کوچک می‌شوند. برای نوزاد طبیعی بهتر است از لباس‌های اندازه‌ی یک ماهگی تهیه کنید. تعداد لباس خواب، سرهمی و لباس مورد نیاز نوزاد به تفصیل شرح داده شده است.
 
بچه را زیاد نپوشانید:
 
چون نوزاد نمی‌تواند بگوید که خیلی گرم یا سردش است شما باید مراقب باشید که پوشش او متناسب با گرمای مکان باشد. پرهیز از لباس زیاد پوشاندن به طفل در مورد کودکان بزرگ‌تر هم صادق است
 
جزئیاتی درباره پوشش کودک: از سر تا پا
 
کلاه: استفاده از کلاه برای بچه خوب است چون سر کم موی او در مقایسه با باقی بدنش سطح قابل توجهی دارد.
 
پوشک: امروز در عمل دیگر از کهنه‌های پارچه‌ای استفاده نمی‌شود. پوشک‌ها هر روز بهتر می‌شوند. پوشک‌های یکبار مصرف را هم از داروخانه تهیه کنید که در مواقع التهاب پوست نشیمنگاه طفل بسیار سودمندند.
 
لباس نخی یا از الیاف مصنوعی؟
 
توصیه می‌شود، پارچه‌های تهیه شده از الیاف مصنوعی در تماس مستقیم با پوست نوزاد نباشد و از این نوع مصنوعات تا ۳ـ۴ ماهگی استفاده نکنید. بهتر است لباس‌هایی صددرصد نخی یا پشمی برای سیسمونی نوزاد تهیه کنید.
 
کفش‌ها:
 
تا زمانی که بچه‌ هنوز راه نیفتاده، اغلب کفش‌های بافتنی به پایش می‌کنیم تا احساس سرما نکند. نکات مهمی برای انتخاب کفش خوب را ذکر می‌کند و در ادامه می‌نویسد: آخرین توصیه این است که دست کم تا قبل از ۳ یا ۴ سالگی برای مدت طولانی چکمه‌های پلاستیکی به فرزندتان نپوشانید.
 
گهواره، تخت‌خواب:
 
اگر برای خواباندن طفل بین گهواره‌ی سنتی یا یک تخت چوبی مردد هستید بهتر است تخت خواب بخرید نوزاد بیش از چند ماه در گهواره نمی‌خوابد ولی تا ۲ سالگی می‌تواند توی تختخواب بخوابد. لوازم تخت خواب را به تفصیل بیان می‌کند.
 
میز مخصوص عوض کردن پوشک یا لباس نوزاد:
 
برای عوض کردن پوشک نوزاد چند راه پیش رو دارید.می‌توانید از میزمخصوص همین کار استفاده کنید. انواع گوناگون آن در بازار وجود دارد. می‌توانید به این منظور از میزی کشودار هم استفاده کنید. لباس‌های طفل را می‌توانید توی کشوهای آن بچینید و روی آن تشک کوچکی قرار دهید.
 
صندلی ماشین و صندلی راحتی:
 
این گونه صندلی‌ها امکان به گردش بردن طفل را بدون حتی بیدار کردن وی فراهم می‌آورد. این صندلی که نخست در اتومبیل به کار می‌رود قابل تبدیل به کالسکه‌ی تاشو یا چهارچرخه است و همچنین می‌توانید آن را که مجهز به دسته‌ای است، با دست حمل کنید. ولی این‌گونه صندلی ما برای مدتی کوتاه قابل استفاده‌اند و چون مانع از جنبیدن یا جابه‌جا شدن طفل می‌شوند، مزاحم رشد حرکتی او هستند.
 
اتاق سالم:
 
اتاق سالم اتاقی است که بی‌سروصدا باشد صدای رادیو و تلویزیون را کم کنید. دمای هوای آن در طول روز معادل ۱۹ تا ۲۰ درجه باشد. هوای آن مرتب عوض می‌شود. در آپارتمانی که طفل در آن زندگی می‌کند نباید کسی سیگار بکشد.
 
لوازم گردش
 
کالسکه و چهارچرخه
 
کالسکه‌ی بزرگ سنتی از فهرست وسایل نوزاد خارج شده است: این نوع کالسکه با این که بسیار راحت بود جای زیادی می‌گرفت. امروزه نوزاد را در ترکیبی از کالسکه و چهارچرخه قرار می‌دهند.
 
کوله‌ی مخصوص حمل نوزاد
 
استفاده از این کوله راه‌حل مورد پسند والدین است چون آن‌ها از حمل بچه به این صورت و احساس گرمای بدن طفل و تبادل گرمای بدن خودشان با او لذت می‌برند. نوزاد هم به همان اندازه احساس خرسندی می‌کند. این شیوه‌ی حمل نوزاد پاسخ‌گوی احساسات او در مورد در تماس بودن است و برای او یادآور حالات پیش از تولد یعنی در نوسال بودن و احساس گرمای بدن مادر است و به او احساس امنیت می‌دهد.
 
***
 
این مطالب خلاصه‌ای از فصل اول کتاب «دنیای شیرین بچه‌داری فرزندی که می‌پرورم» اثر لورانس پرنو با ترجمه‌ی لی‌لاسازگار از نشر نی است. کتاب حاضر مشتمل بر ۶ فصل است که عبارتند از: فصل اول نوزادی وارد زندگی شما می‌شود که چکیده‌ای از آن را در اینجا بیان کردیم. فصل دوم فرزندتان را خوب تغذیه کنید، فصل سوم زندگی کودک فصل چهارم کشف دنیا، فصل پنجم رشد و شکوفایی و فصل آخر کودک سالم.در انتهای کتاب فرهنگ سلامتی از الف تا ی، که هر آن چه دربارة بیماری‌ها، نشانه‌ها و مشکلات رفتار کودکان باید بدانید را بررسی می‌کند.