دکتر محمود عثمان سیاستمدار کُرد: سیاست آمریکا در قبال کردهای سوریە تغییر کردە است / کردها نمی توانستند دولت العبادی را بایکوت کنند

با تحولات جدید در سیاست کُردی عراق و سوریه که می توان گفت نتیجه حملات دولت اسلامی عراق و شام (داعش) می باشد، وضعیت و شرایط جدیدی برای کُردها در این کشور به وجود آمده است که شاید پیش بینی آن قبل از این رویدادها دشوار بود. کُردها در عراق برخلاف مواضع و دیدگاه های برخی شخصیت های سیاسی قوی و تأثیرگذار که به دنبال برگزاری همه پرسی استقلال بودند و سرنوشت کُردها را جدای از سرنوشت دیگر طیف های این کشور می دانستند بار دیگر در پروسه سیاسی در بغداد مشارکت کردند و هر چند بسیار متفاوت از چهار سال گذشته؛ اما در دولت مرکزی حضور یافتند.
در سوریه نیز تمرکز حملات داعش بر کانتون کوبانی و تلاش برای اشغال این منطقه استراتژیک هم مرز با ترکیه، این شهر کوچک را در عرصه جهانی مطرح و مقاومت مدافعین کُرد در برابر سقوط شهر بر بسیاری از سیاست های منطقه ای و جهانی تأثیرگذاشت، به گونه ای که آمریکا حاضر به انتقال کمک های تسلیحاتی کُردهای عراق برای مدافعین کُرد کوبانی از طریق هواپیماهای خود شد و آنکارا نیز موافقت خود با اعزام نیروی پیشمرگ به کوبانی از خاک ترکیه را اعلام کرد.
دکتر محمود عثمان سیاستمدار کهنه کار کُرد عراقی کە نماینده سه دوره مجلس نمایندگان این کشور  بوده است در مصاحبه ای اختصاصی با کردپرس به تحلیل و بررسی تحولات اخیر مرتبط با کُردها در سوریه و عراق می پردازد که مشروح آن در پی می آید.
 
کردپرس: به نظر شما هدف داعش از حمله‌ به خودگردانی های کُردی در سوریه و به ویژه تلاش برای اشغال کانتون کوبانی چیست؟
محمود عثمان: جنگ و حملات کنونی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) بر علیه کُردها در سوریه ادامه حملات پیشین این گروه می باشد که در طول چند سال گذشته به صورت مقطعی انجام می داد و با واحدهای مدافع خلق (YPG) و نیروهای وابسته به پ.ک.ک درگیر می شد و در مناطق کُردنشین و در حلب نیز این درگیری ها در جریان بود که در طول ماه های اخیر گسترش یافت و دلیل آن نیز استراتژیک بودن کوبانی می باشد. این منطقه هم مرز ترکیه می باشد و صراحتاً می گویم که داعش با ترکیه همکار می باشد. کشور ترکیه با داعش همراهی می کند‌ و همکار این گروه است، به همین دلیل این احتمال وجود دارد که ترکیه و داعش قصد داشته اند این منطقه استراتژیک را برای اجرایی کردن برنامه هایشان اشغال کنند و ترکیه همسایگی با داعش را به همسایگی با کانتون خودمختار کُردی کوبانی ترجیح داده است.
 
کردپرس: پس از گذشت بیش از یک ماه سکوت و بی تفاوتی در سطح منطقه ای و جهانی در قبال حملات گسترده داعش به کوبانی و جلوگیری از سقوط این شهر توسط مدافعین کُرد، می بینیم که‌ در طول روزهای اخیر تغییرات چشمگیر و غیرمنتظره ای در مواضع و عملکرد برخی جریانات و کشورهای منطقه ای و جهانی دیده می شود. از جمله ارسال تسلیحات کُردهای عراق از طریق هواپیماهای آمریکایی برای کوبانی و اعلام موافقت ترکیه با اعزام نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان از خاک این کشور به کانتون کوبانی، به اعتقاد شما دلیل این تغییرات چیست و در این مدت، چه چیزی روی داد که وضعیت به شکل کنونی درآمد؟
محمود عثمان: مطمئناً این وضعیت و این تغییرات نتیجه فشارهای آمریکاست، زیرا آمریکا و کشورهای غربی نمی خواهند به صورت مستقیم و به ویژه با نیروی زمینی با داعش درگیر شوند و خطر این گروه را به پایتخت کشورهای خودشان نزدیک کنند و با مشاهده این وضعیت یعنی مقابله و جنگ کُردها با داعش، آنها نیز آماده کمک به کُردها هستند.باید تأکید کنم که مقاومت جنگجویان و مدافعین کوبانی مثال زدنی بود و این مسئله‌ تأثیرات چشمگیر خود را در ایجاد وضعیت موجود داشت. پس از این مدت طولانی و تحت فشار آمریکا که می توان گفت درخواست ها و فشارهای اقلیم بر تصمیم گیری این کشور در این باره‌ تأثیرگذار بود و دیگر نمی توانستند بر موضع پیشین خود یعنی بی تفاوتی نسبت به احتمال اشغال کوبانی از سوی داعش پافشاری کنند. ترکیه به اشتباه تصور می کرد که مقاومت کوبانی زیاد طول نکشد و در نهایت طی یک هفته به اشغال داعش در آید. اما با طولانی شدن جنگ و مقاومت مدافعین کوبانی، این کشورها مجبور شدند با اسم جنگ با داعش که‌ آن را گروهی تروریستی بین المللی می نامند، مقداری تسلیحات ارسال کنند. اما باید گفت که کمکی که تاکنون ارسال شده است بسیار کم و ناچیز است. مطمئناً وضعیت موجود نتیجه فشار آمریکاست، شخص باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا در این باره مستقیماً با رجب طیب اردوغان همتای ترک خود گفتگو کرده است و پس از این گفتگوها بود که ترکیه با ارسال این تسلیحات به کوبانی موافقت کرد و مواضعش در قبال کُردهای سوریه منعطف شد.
 
کردپرس: پیشتر سیاست های آمریکا و ترکیه در قبال تحولات سوریه در یک راستا بود و آمریکا حاضر به اعتراف به خودگردانی های کُردی در سوریه نبود و تحولات در شمال این کشور را به حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) نسبت می داد. اما حال می بینیم که ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام می کند که حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) با پ.ک.ک متفاوت می باشد و PYD را به عنوان گروهی تروریستی نمی شناسد. آیا این نشانی از تغییر در سیاست آمریکا در قبال رویدادهای سوریه و منطقه است؟
محمود عثمان: با توجه به تغییراتی که می بینیم می توان گفت که تغییری محسوس در سیاست های آمریکا در قبال کُردهای سوریه ایجاد شده است.
هم اکنون حزب اتحاد دموکراتیک علیرغم بی میلی ترکیه و آمریکا خود را در زمین بازی سوریه و منطقه به عنوان یک واقعیت تثبیت کرده و از دیگر بازیگران در شمال سوریه بیشتر نقش آفرینی می کند و به صورت جدی با داعش مبارزه و مقابله می کند، به همین دلیل واشنگتون با این حزب ارتباط برقرار کرده و در پاریس با سران این حزب نشست و همچنین دیدارهایی با آنها در دهوک اقلیم کردستان عراق داشته اند. آمریکا همچون ترکیه حزب اتحاد دموکراتیک را تروریست خطاب نمی کند زیرا این حزب در حال جنگ با ترور است، در حال جنگ با نماد تروریسم یعنی داعش است، به همین خاطر این تفاوت سیاست های واشنگتون با آنکاراست، مقامات ترک اعلام کرده اند که پ.ک.ک و داعش از نظر آنها مثل هم و هر دو تروریست هستند و این گویای تناقض در سیاست های ترکیه است زیرا از سویی به صورت مستقیم در حال دیالوگ با این حزب و رهبر آن یعنی عبدالله‌ اوجالان می باشد و از سویی دیگر اینگونه سخن می گوید. این سخنان مقامات آنکارا و مواضع دولت ترکیه در حالی است که خود این کشور مشغول انجام ترور در مقابل دیگران است. به هر حال این تفاوت سیاست میان ترکیه و آمریکا وجود دارد.
از سوی دیگر ترکیه اکنون بر این موضع خود که باید حکومت بشار اسد با همکاری و تلاش کشورهای مخالف دمشق سقوط کند و آنگاه به ائتلاف ضد داعش خواهد پیوست و با کشورهای عضو این ائتلاف همکاری خواهد کرد تاکید می کند، این شرط قابل اجرا نیست. زیرا اولویت در حال حاضر و نزد آمریکا و همپیمانان این کشور مقابله با داعش می باشد و جنگ با حکومت بشار اسد در اولویت سیاست های واشنگتون نیست و این نیز تفاوت دیگری است در سیاست های این دو کشور. درخصوص این مسائل تفاوت هایی میان سیاست آنکارا و واشنگتون ایجاد شده است و امیدواریم وضعیت به سمت و سویی برود که آمریکا رفته رفته چنان بر سیاست های ترکیه تأثیر گذارد که با کُردها و دیگر طرف ها در خاورمیانه به صلح برسد و از تروریست نامیدن ملت هایی که به دنبال احقاق حقوق مشروع خود هستند بپرهیزد زیرا کُردها و دیگر اقلیت ها همچون دیگر ملل دارای حق و حقوق می باشند و دیالوگ با آن ها ضرورتی انکارناپذیر است.
 
کردپرس: به عنوان سیاستمداری با تجربه ای ۵۰ ساله، به اعتقاد شما نزدیک شدن آمریکا به کُردها در سوریه تا چه میزان به پیش خواهد رفت؟
محمود عثمان: این نزدیکی در حال حاضر خود را در جنگ با داعش و تروریسم تعریف کرده و اینکه از نظر سیاسی و در آینده به کجا خواهد انجامید مشخص نیست. هم اکنون کُردها در سوریه با داعش در حال جنگ هستند و آمریکا هم توان خود را بر این جنگ متمرکز کرده است و اینکه آیا این رابطه خود را در چارچوب روابط سیاسی و دیپلماتیک تعریف خواهد کرد؛ مسئله ای دشوار است. زیرا در نزد آمریکا ترکیه بسیار مهم تر از کُرد سوریه و همه کُردها در منطقه است. علیرغم وجود اختلافات میان دو کشور، اما ترکیه دوست و همپیمان آمریکاست. به همین دلیل شاید در پایان این وضعیت بیشتر به نفع ترکیه پایان یابد تا کُردها در منطقه.
 
کردپرس: همانگونه که اشاره فرمودید تغییراتی در عرصه سیاسی منطقه و به ویژه سوریه و جایگاه کُردها در این کشور به دلیل پیروزی هایشان در مقابله با ترور داعش دیده می شود. با ارزیابی وضعیت موجود، آینده کُردها در این کشور را چگونه می بینید؟
محمود عثمان: کُردها همچون عضوی از جامعه سوریه دارای حق و حقوقی هستند و باید تلاش کنند این حقوق را در قانون اساسی این کشور بگنجانند و تثبیت کنند و با حکومتی که در آینده در این کشور بر سر کار خواهد آمد دیالوگ داشته باشد. زیرا وضعیت به منوال کنونی نخواهد ماند و انجام تغییرات در سیستم حاکمیتی سوریه ضرورتی انکارناپذیر است. همچون کُردها در عراق که مشکلات و اختلافات با بغداد را با گفتگو و مذاکره حل می کنند و در پروسه سیاسی این کشور مشارکت دارند، در سوریه نیز کُردها باید این راه را در پیش بگیرند.
کُردها در سوریه باید به عنوان بخشی از کشور سوریه و در سیستمی فدرالی و یا هر سیستم دیگری که حقوق آنها را تأمین می کند، باقی بمانند و با دیگر اقلیت های مذهبی و قومی این کشور در جنگ و مقابله با داعش مشارکت داشته باشند.
 
کردپرس: اگر نگاهی به مواضع اقلیم کردستان و به ویژه دو حزب اصلی این اقلیم (حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی و حزب اتحادیه میهنی به رهبری جلال طالبانی) در قبال تحولات کُردی در سوریه بیاندازیم، دو سیاست متفاوت و گاه متضاد را مشاهده می کنیم. که این مسئله در روزهای اخیر و کمک نظامی کُردها در عراق به کوبانی به وضوح مشاهده شد، ارزیابی شما از سیاست این دو حزب در قبال کُردها در سوریه و به ویژه کوبانی چیست؟
محمود عثمان: اتخاذ یک سیاست مشترک و وجود اتحاد این دو حزب در قبال تحولات کُردی در سوریه بسیار حائز اهمیت می باشد و این مسئله فقط شامل این دو حزب نمی شود بلکه باید دیگر احزاب و جریانات دیگر در اقلیم کردستان نیز همین سیاست را در پیش بگیرند و آنچه در توان دارند برای کمک و پشتیبانی از کوبانی و کُردها در سوریه انجام دهند و این مسئله را از دیدگاه و منافع حزبی تحلیل و تفسیر نکنند.
 
کردپرس: بخش دوم سوالات مربوط به جایگاه کُردها در عراق به ویژه در دولت جدید این کشور است، شما از سال ۲۰۰۳ تاکنون به عنوان نماینده مجلس و سیاستمداری فعال در بغداد حضور داشته اید، جایگاه کُردها در دولت حیدر العبادی را چگونه می بینید؟
محمود عثمان: با آغاز به کار دولت جدید و سوگند یاد کردن وزرای کُرد شرایط و وضعیت جدیدی پیش آمده است. نخست وزیر جدید با افکار و دیدگاه متفاوتی بر سر کار آمده. سابقه آشنایی من با حیدر العبادی به ۳۵ سال پیش بازمی گردد. بیشتر از ۲۰ سال همچون نیروهای اپوزیسیون عراقی در یک جبهه حضور داشتیم و از سال ۲۰۰۳ هم در بغداد با وی ارتباط نزدیکی دارم. وی شخصی مدبر و آکادمیک است که علاقه ای به تمرکز قدرت ندارد. پس از تشکیل دولت توانست کابینه را تکمیل کند که در این میان تعیین وزرای دفاع و کشور بسیار حائز اهمیت بود. بر این اعتقادم که وی می تواند در مقایسه با دولت پیشین عملکرد قابل قبول تری داشته باشد.
مرجعیت شیعی در عراق چند سالی بود که هیچ دیداری با مقامات و سیاسیون این کشور نداشت. اما می بینیم که با حیدر العبادی دیدار داشتند که این خود تغییری جدی و نشان از حمایت مرجعیت از العبادی می باشد. به اعتقاد من باید مذاکراتی جدی میان کُردها و دولت العبادی آغاز گردد، بهتر است و باید هر دو طرف برای حل مشکلاتشان تلاش کنند و یک به یک اختلافات را حل و فصل کنند.
در این میان اگر اربیل و بغداد بخواهند از حمایت و پشتیبانی خارجی برای مذاکرات و حل اختلافاتشان سودمند گردند؛ مطمئناً تنها کشوری که می تواند به آنها یاری رساند ایران می باشد. جمهوری اسلامی ایران نقش ارزنده ای در بغداد ایفا می کند و روابط نزدیک و حسنه ای هم با اقلیم کردستان دارد.
آمریکا و سازمان ملل هم می توانند در این موضوعات نقش آفرینی کنند؛ اما به اعتقاد من نقش ایران در حل اختلافات و رسیدن توافق می تواند تأثیرگذار و برجسته تر باشد.
به هر صورت باید کُردها و دولت جدید عراق تمام تلاش خود را برای پایان دادن به وضعیت موجود بکار گیرند. موانع و مشکلات بر سر ایجاد راه‌ حل را مشخص و برای دفع آنها تلاش کنند. کُردها در عراق نباید متکی به ترکیه یا هیچ کشور دیگری باشند و باید در چارچوب مرزهای این کشور مشکلاتشان را حل کند؛ دولت العبادی هم باید از تجارب گذشته درس گیرد و اشتباهات نوری المالکی نخست وزیر پیش را تکرار نکند و با اعراب سنی و کُردها به توافق برسد و مشکلات موجود با مشارکت همه این بازیگران حل شود. زیرا عراق با خطرات جدی از جمله داعش روبروست و باید نیروی خود را صرف مقابله با اینگونه خطرات کند و این مهم با اتحاد به دست می آید.
 
کردپرس: از وضعیت جدید و بر سر کار آمدن نخست وزیر و دولت متفاوت از گذشته سخن گفتید، اما می بینیم که حیدر العبادی بر سیاست های دولت پیشین به ویژه درخصوص قطع بودجه و حقوق کارمندان اقلیم کردستان پافشاری می کند، دلیل این امر را چه می دانید؟
محمود عثمان: تصمیم به قطع بودجه اقلیم که از سوی نوری مالکی و دولت وی اتخاذ شد، تصمیمی اشتباه و غیرقانونی بود. زیرا بودجه و حقوق کارمندان؛ حقوقی قانونی می باشند. قطع بودجه و حقوق کارمندان اقلیم کردستان در حالی است که هم اکنون می بینیم حقوق کارمندان در مناطقی که در اشغال داعش است پرداخت می شود.
همانگونه که همگان آگاهند این مسئله با صادرات و فروش نفت از سوی دولت اقلیم کردستان از طریق ترکیه و درآمدهای آن ارتباط دارد که این مشکل هم باید میان دو طرف حل گردد.
براساس اطلاعات و اخبار غیررسمی که به ما رسیده است شاید پس از دیدار حیدر العبادی، نخست وزیر عراق از ایران گفتگوی جدی میان کُردها و دولت وی برای حل اختلافاتشان به ویژه در مسئله بودجه و حقوق کارمندان اقلیم آغاز گردد و پیشرفت های در این مسائل دیده شود. گفته می شود که تهران برای این منظور نیز به العبادی فشار وارد کرده است. تصور می کنم این مشکلات به تدریج رفع خواهند شد. اما تا هنگامی که بر سر میز مذاکره حاضر نشوند و گفتگوی جدی آغاز نگردد، مشخص نیست که وضعیت به کدام سو می رود و هر چه زودتر مذاکرات آغاز گردد، اختلافات و مشکلات زودتر پایان خواهند یافت. که مهم ترین آنها بودجه و حقوق کارمندان اقلیم کردستان است.
 
کردپرس: برخی معتقدند که کُردها همچون گذشته در تغییرات و تحولات سیاسی در بغداد نقشی ندارند و برای این ادعای خود تشکیل دولت و نحوه‌ کسب رأی اعتماد این دولت از مجلس را مثال می زنند، دولت قبلی در اربیل و با ابتکار عمل کُردها تشکیل شد اما دولت جدید در حالی تشکیل شد و کابینه از مجلس رأی اعتماد گرفت که هنوز کُردها تصمیم به مشارکت یا عدم مشارکت در آن را اتخاذ نکرده بودند و مراسم رأی اعتماد هم بدون حضور آنان برگزار شد. دلیل این موضوع را در چه می دانید؟
محمود عثمان: از سویی این و       ضعیت؛ یعنی، به حاشیه راندن کُردها در عرصه سیاسی عراق، ادامه سیاست های دولت پیشین است، از سویی دیگر این عملکرد اشتباه بزرگی بود که دولت العبادی در شروع کار خود انجام داد. نباید کُردها به حاشیه رانده شوند، زیرا آنها یکی از طیف ها و بازیگران اصلی و مهم عراق هستند و توجیهی برای این تعجیل در معرفی کابینه به مجلس بدون مشارکت کُردها وجود ندارد. ممکن است کُردها هم اشتباهاتی داشته باشند، اما می بایست روند آنگونه که دیدیم پیش نمی رفت. اما در حال حاضر که وزرای کُرد به بغداد بازگشته و پس از ادای سوگند آغاز به کار کرده اند، دیگر باید این مسائل را به کناری نهند و به شیوه ای جدی برای حل مشکلات و جبران اشتباهات تلاش کنند.
 
کردپرس: گفته می شود نوع رابطه آمریکا با کُردها در عراق تغییر کرده و در این مقطع در مقابل مقامات کُرد زبان تهدید به کار می گیرد و بیشتر از کُردها، به مشارکت و نقش آفرینی سنی ها در پروسه سیاسی عراق اهمیت می دهد، در این باره چه نظری دارید؟
محمود عثمان: مطمئناً آمریکا در راستای منافع خود فعالیت و روابطش را هم بر این اساس تعریف می کند. در این مقطع منافع آمریکا در تشکیل هر چه سریع تر دولت در عراق بود و در این راستا بر هر سه طیف یعنی کُرد، سنی ها و شیعیان فشار وارد آورد و مطمئناً این فشار برای مشارکت در دولت، بیشتر بر کُردها احساس می شد، آمریکایی ها به کُردها اعلام کردند که نوری مالکی نخست وزیر و همچنین حسین شهرستانی وزیر نفت که شما بیشترین مشکل را با آنها داشتید از این سمت ها کنار گذاشته شدند و باید با دولت جدید تعامل و همکاری کنید. کُردها نمی توانستند این دولت را بایکوت کنند زیرا تشکیل آن از سوی آمریکا ایران اعراب و اکثر کشورها مورد استقبال قرار گرفت و کُردها نمی توانستند در مقطعی که با داعش در حال جنگ بودند از دولت مرکزی دوری گزینند که از همه سو مورد حمایت قرار گرفته است، به همین دلیل وضعیت کُردها به گونه ای بود که می بایست در دولت مشارکت کنند، در حال حاضر هم، آمریکا، سازمان ملل و طرف های دیگر درگیر در سیاست عراق در تلاش برای میانجیگری بین طرف های عراقی هستند که به اعتقاد من تلاشی جدی نخواهد بود و همانطور که پیشتر هم گفتم تنها کشوری که می تواند بیشترین نقش را در حل اختلافات و نزدیک کردن کُردها و بغداد ایفا کند، جمهوری اسلامی ایران است.
نقش آمریکا و سازمان ملل هم ارزنده‌ است و حضور آنها هم مثبت خواهد بود، اما براساس منافع خودشان این نقش را ایفا خواهند کرد و کُردها نباید انتظار چندانی از آنها داشته باشند.
گفتگو و ترجمه‌: حسن صالحی / خبرگزاری کردپرس