کشف آثار فرهنگی با بیش از پنج هزار سال قدمت در تپه علی آباد بوکان

سرپرست مشترک تیم کاوش در تپه علی آباد بوکان گفت: آثار فرهنگی به جا مانده از عصر مفرغ با قدمتی بیش از پنج هزار سال در تپه علی آباد بوکان کشف شده است.
با اینکه از شهرستان شدن بوکان کمی بیش از بیست سال می گذرد اما وجود دو رودخانه پر آب سیمینه رود و زرینه رود منطقه را در طول تاریخ محلی جذاب برای اقوام مختلف باستانی قرار داده است.
بوکان یکی از قدیمی ترین سایت‌های اسکان بشری واقع در فلات ایران است، که هم اکنون ده‌ها تپه، محوطه باستانی در آن دیده می‌شود. تپه قلایچی؛ کهن ترین سایت تمدنی و شهرنشینی در شمالغرب ایران می‌باشد. که یک قلعه با مشخصات تمدن مانایی از زیر خاک بیرون آورده شده است.
محوطه باستانی در زیر بافت مسکونی در بوکان
خبرهای در سطح شهر حاکی از کاوش باستان شناسی در منطقه علی آباد بوکان بود. بسیار کم اتفاق افتاده است که محلی در بوکان مورد کاوش باستان شناسی قرار بگیرد و این امر سبب شد جهت تهیه یک گزارش میدانی به محل موردنظر رجوع کنم.
در حالی که باستان شناسان در حیاط منزل شخصی به نام رسول رسولی در حال خاک برداری از این محل بودند و سر صحبت را باستان شناسان باز کردم.
« نادر فرجی » در گفت‌و‌گو با ما اظهار داشت: از ۲۵آذر کاوش باستان‌شناسی به صورت لایه نگاری در تپه علی آباد در یکی از محله های شهر بوکان به همین نام در شمال این شهر آغاز شده است.
وی تصریح کرد: این محوطه باستانی در زیر بافت مسکونی منطقة علی‌آباد قرار گرفته است و کاوش هایی که در حال انجام است تنها فرصت مطالعات باستان شناسی به صورت علمی و سیستماتیک و آخرین شانس برای شناخت فرهنگ و تمدنی است که در این منطقه دفن شده است.
فرجی در خصوص اینکه چرا به این نتیجه رسیدندکه تپه علی آباد بوکان یک منطقه باستانی است، گفت: در جریان حفر چاه های آب در این منطقه توسط اهالی علی آباد، در اعماق مختلف تعداد زیادی سفال مربوط به عصر مفرغ جمع آوری و مطالعه شد وما را به این نتیجه رساند که این محوطه سایتی باستانی است.
این باستان‌شناس خاطر نشان کرد:از آنجایی که یافته‌های مکشوفه از حفر این چاه‌ها نشان از پیش‌ از تاریخی بودن را داشت، این امید را بوجود می‌آورد که با ثبت و ضبط و کاوش علمی آن، تغییر جدی و مهمی در دانش ما نسبت به استقرارهای پیش‌ از تاریخی منطقه حاصل شود.
قلایچی تنها محوطه باستانی کاوش شده در  بوکان
به گفته این باستان‌شناس، پیش از این محوطة قلایچی تنها محوطة باستانی کاوش شده در منطقة بوکان بود که اطلاعات مستند باستان‌شناسی این منطقه محدود به هزارة اول پیش ‌از میلاد و فرهنگ مانایی در سه هزار سال پیش از امروز بود.
وی اضافه کرد: اما با کاوش علمی محوطة علی‌آباد این امید می رود که اطلاعات تاریخی منطقه تا شش هزار سال پیش از امروز گسترش یابد. از دیگر سو، محوطة علی‌آباد در زیر بافت مسکونی قرار گرفته بود و تمامی کوچه‌های آن نیز بتن ریزی شده است، به همین دلیل، تعجیل در مستند کردن اطلاعات تاریخی آن امری ضروری به نظر می‌رسید.
این دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه میسور هندوستان درباره اهداف علمی کاوش‌های تپه علی آباد توضیح داد: توالی لایه‌نگاری و پیشینه استقراری در محوطة علی‌آباد، بررسی دامنة گسترش فرهنگ یانیق در جنوب دریاچة ارومیه،شناسایی مشخصه‌های باستان‌شناختی فازهای انتقالی مس‌ و سنگ به مفرغ در جنوب دریاچة ارومیه از مهمترین اهداف این کاوش‌هاست.
استخوان های جانوری مکشوفه در اختیار جانور شناسان قرار گرفت
سرپرست مشترک تیم کاوش ضمن تشکر از حاج رسول رسولی برای اجازه کاوش در حیاط منزل اظهار کرد: «نادر فرجی»، دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه میسور هندوستان (سرپرست کاوش) ، «یوسف حسن زاده» ، کارشناس موزه ملی ایران (سرپرست کاوش) ، «سلمان خسروی» ، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی همدان، «اسماعیل معروفی اقدم»، دانش آموخته کارشناس ارشد از دانشگاه تربیت مدرس تهران، «مسعود قادری» ، کارشناس مرمت از دانشگاه هنر تبریز، مهندس رسول کدخدا محمدی ، نقشه بردار اعضای تیم این حفاری هستند.
وی با بیان این که از تمامی خاکسترهای به دست آمده نمونه‌برداری شده تا پس از شناورسازی خاکستر‌ها درون آب و زدودن خاک‌های آن، بقایای دانه‌های گیاهی در اختیار متخصصین باستان‌گیاه‌شناس قرار گیرد، اضافه کرد: بدین ترتیب وضعیت زراعت و آب‌وهوایی منطقه در هزاره‌های سوم و چهارم پیش‌ از میلاد بازسازی می‌شود.
او تصریح کرد: همه استخوان‌های جانوری مکشوفه در اختیار باستان‌جانور‌شناس نهاده می‌شود تا وضعیت معیشتی ساکنان علی‌آباد در آن برهه زمانی بررسی شده و همچنین اطلاعات لازم در مورد گونه‌های جانوری منطقه در این دوره زمانی به دست آید.سرپرست مشترک تیم کاوش تأکید کرد: گرچه مطالعات در نخستین مراحل خود قرار دارد، لیک مطالعات اولیه نشان می‌دهد که محوطة علی‌آباد حداقل از هزارة چهارم پیش‌ از میلاد مسکونی بوده است .
وی افزود: کاوشگران تلاش دارند تا علاوه بر ثبت و ضبط دقیق نهشته‌ها، اطلاع‌رسانی‌های لازم را نیز برای مردم داشته باشند و با دعوت از آنها برای بازدید از کاوش، مردم را با اهمیت نهشته ها، سفال‌ها و حتی خاکستر‌ها در مطالعات باستان‌شناسی آشنا کنند. مسئله‌ای که عموما در اثر فعالیت‌های سوداگران فرهنگ و قاچاقچیان به طمع یافتن« گنج » از بین می‌رود.منبع: خبرگزاری کرد پرس