البته در هرگونه ارزیابی عملکرد رئیس جمهوری، شرایط متعددی را باید در نظر گرفت؛ از جمله این که آقای رئیسی چه کشوری را در چه شرایطی از دولت پیش از خود تحویل گرفته است، در زمان تصدی او در سمت جدید تحولات منطقه و جهان در چه جهتی سیر کرده است و بالاخره این که دو رکن قضایی و مجریه در یک سال گذشته تا چه میزان او را یاری رساندهاند؛ لااقل این سه مؤلفه در توفیق یا عدم موفقیت او باید لحاظ شوند.
در این راستا، اتخاذ یا تأکید بر نزدیکی با کشورهای همجوار و هممنطقه ایران توسط رئیس جمهوری و سفر به چند کشور در منطقه از نقاط مثبت عملکرد آقای رئیسی شمرده میشود. با این حال حصول دستاوردهای سفر مستلزم دو پیگیری قبل و بعد از سفر است. این که وزرای دولت سیزدهم تا چه میزانی توانسته باشند توان کارشناسی بالای بدنه وزارتخانههای زیر نظر خود را بسیج کنند و از آن برای توفیق سفرهای خارجی رئیس دولت سیزدهم بهره گیرند، جای پرسش دارد.
سفرهای همتایان منطقهای آقای رئیسی به تهران نشان میدهد که شماری از کشورهای همجوار و منطقهای ایران، عزم رئیس جمهوری را در گسترش روابط جدی تلقی کردهاند.
برخلاف شرایط منطقهای که به طور نسبی به نفع آقای رئیسی رقم خورده، اوضاع بینالمللی همچنان در گرو توفیق در بازگشت به برجام معطل باقی مانده است و گرچه شعار وی «گره نزدن سفره مردم به برجام» بوده است؛ با این حال، از آزاد شدن داراییهای ما در خارج تا رونق صدور نفت و گاز و جذب سرمایههای خارجی و دیگر اموری که ما را در وضعیتی قرار دهند که روابط خارجی خود را آنگونه که مصلحت کشور اقتضا میکند تنظیم کنیم، یا خریدهای بزرگ خارجی خود را در مناقصههای بینالمللی انجام دهیم تا مجبور نشویم مایحتاج کشور را از بازارهای سیاه یا بیرقیب تأمین کنیم، همه و همه در گرو بازگشت به برجام متوقف ماندهاند. البته نباید در این زمینه، بیمنطقی دولتمردان امریکا و خرابکاریهای اسراییل و همگامی بعضی دول منطقه با آنان را در عدم بازگشت به برجام نادیده گرفت. این در حالی است که خویشتنداری ایران از زمان خروج یکجانبه دولت وقت امریکا از برجام و احترام کشور ما به امضای خود، راه هرگونه فرافکنی را بر دولت جو بایدن میبندد.
درباره همراهی دو قوه دیگر با دولت رئیسی، باید گفت که قوای مقننه و قضائیه در یک سال گذشته، هماهنگ با دولت سیزدهم عمل کردهاند که این همیاری در توفیق نسبی دولت مؤثر بودهاست.
آقای رئیسی، به قرار اطلاع در یک سال گذشته ۲۵ سفر استانی و برون تهرانی داخلی داشتهاست که از محسنات رئیسجمهوری است. بهفراوانی شنیده میشود که ایشان دستور پیگیری و زمان تحقق دستورات خود را صادر میکند. این صفت حمیده زمانی از منظر مردم محلهایی که به آنجا سفر میکند به عاقبت خوش منجر میشود که کمیته انجام و پیگیری سفرهای او، پیش و بعد از سفر بهخوبی ایفای نقش کند. این که رئیسجمهوری به هر تقاضای عمرانی و رفاهی مردم پاسخ مثبت دهد، زمانی میسر است که زیردستان آقای رئیسی امکانات موجود را به اطلاع ایشان رسانده باشند و اصولا مقام ریاستجمهوری باید برای نظارت بر انجام و اتمام طرحها سفر کند نه برای دستور تأمین تقاضاهایی که هنوز در برنامه سالانه دولت قرار نگرفتهاند؛ در غیر این صورت اگر ایشان به مردم قولی بدهد که بعداً مشخص شود امکان تحقق آن وجود نداشته است، هدف سفر محقق نمیشود.
نمیتوان عملکرد یکساله دولت سیزدهم را ارزیابی و نقد منصفانه نمود ولی از گرانی سرسامآور و رشد روزانه قیمتها سخن نگفت. نگارنده در چند روز گذشته در سفری به اطراف لاریجان موفق شد با شماری از روستاییان سخن گوید و پای درد دل آنها بنشیند و دریابد به علت گرانشدن نهادههای دامی، آنها گاو و مرغ و خروس و اردک خود را یا فروخته یا کشتهاند؛ به گونهای که در روستای مورد نظر دیگر نه میتوان شیر تازه خرید و نه بهراحتی تخم مرغ تهیه کرد، و خبرهای جستهگریخته حکایت دارد که این وضع در دیگر روستاها هم در حال شکل گرفتن است. وقتی وزرای دولت از بهبود فروش نفت و بازگرداندن ارز و مثبتشدن تراز بازرگانی سخن میگویند، جای این پرسش وجود دارد که چرا قیمتها در همه سطوح چنین لجامگسیخته رو به افزایش است؟
حضور شخص رئیس جمهوری و گزارش عملکرد او به ملت در صدا وسیما و طرح مشکلات مردم توسط خبرنگاران رسانه ملی و تحلیلهای بعد از مصاحبه برای تنویر افکار عمومی، باعث میشوند هم مردم در جریان امور قرار گیرند و هم زمینه سمپاشیهای دشمنان و معارضان برچیده شود.
آقای رئیسی چند بار از کاغذبازی در ادارات دولتی انتقاد کردهاست و در سفرهای استانی به این نتیجه رسیده است که کار روزانه مردم با بدنه وزارتخانههای کشور است. اگر مردم در مراجعه به این بخشهای دولتی با مشکل مواجهند باید نظارت بر عملکرد ردههای پایین در ادارات دولتی شدیدتر و برخوردها جدیتر شود؛ زیرا مردم به ندرت برای حل مشکل خود به یک وزیر یا معاونان او مراجعه میکنند. شاید اگر ایشان در دومین سال ریاست جمهوری خود این سنت حسنه را مرعی دارد که بازرسان دولت به درون وزارتخانهها مراجعه کنند تا دریابند آیا در سرگردان شدن مردم در تشکیلات دولتی، مسؤول شخص کارگزار است یا فقدان یا ابهام قوانین و مقررات؛ چنین اقدامی بار قوه قضائیه را هم سبکتر کند.
در شروع دومین سال ریاست جمهوری آقای رئیسی برای وی و دولت ایشان، که شاید شاهد ترمیمهایی در آن باشیم، آرزوی توفیق داریم.
** تحليلگر مسايل بين المللي و روزنامه نگار