طی سفر به سنندج؛ مصاحبه با خانم فخریه آدسای صاحب امتیاز مجله کرمانجی “زاری ما”

خبرنگار کردپرس طی سفر خانم فخریه آدسای صاحب امتیاز مجله کردی کرمانجی زاری ما به سنندج و حضور در دانشگاه کردستان گفتگویی با وی ترتیب داد که مشروح این مصاحبه در زیر آمده است:
 
کردپرس- خانم آدسای ابتدا در مورد خودتان بگویید، سوابق و تحصیلات و…
 
فخریه آدسای: به شما و مخاطبان کُردپرس سلام عرض میکنم،من فخریه آدسای هستم، در شهر دیرک از توابع استان ماردین به دنیا آمده ام ولی در شهر عمدتا ترک ترک نشین ازمیر بزرگ شدم، چند سالی است استاد زبان انگلیسی هستم هرچند تحصیلاتم در حوزه زبان انگلیسی نبوده و من در مقطع کارشناسی در دانشگاه آنکارا رشته    تاریخ را به اتمام رسانده ام سپس در مقطع ارشد در دانشگاه دجله آمد( دیاربکر) جامعه شناسی خواندم و بعد از آن هم از دانشگاه آرتوکلوی ماردین در مقطع ارشد زبان و ادبیات کُردی فارغ التحصیل شدم. شروع کار من با ترجمه بود و در حال حاضر 13 سال است که کار ترجمه انجام میدهم.درابتدا از انگلیسی به ترکی ترجمه میکردم چرا که کُردی من خیلی ضعیف بود و کمتر کسی در کردستان ترکیه پیدا میشد که کُردی بلد باشد. حدودا 10 کتاب را از انگلیسی به ترکی ترجمه کردم ولی بعد از آن دیگر ترجمه به ترکی انجام نداده ام و تا به حال از انگلیسی به کُردی کرمانجی ترجمه میکنم. یک مجموعه داستان از هاشم احمد زاده به کردی کرمانجی ترجمه کرده ام، سه کتاب در مورد صلاح الدین ایوبی را از انگلیسی به کردی کرمانجی ترجمه کرده ام و… و در حال حاضر هم در مجله خودمان( زاری ما) مطالبی را از انگلیسی به کُردی کرمانجی ترجمه میکنم.
 
کردپرس- مخاطبان “زاری ما” چه کسانی هستند؟ با توجه به مطالبی که درمجله شما چاپ میشوند، به نظر میرسد مخاطبان شما بیشتر قشر تحصیل کرده ای است که با زبان کُردی کرمانجی آشنایی کامل دارند، در این مورد نظرتان چیست؟
 
فخریه آدسای: بله مخاطبان ما کسانی هستند که با زبان و ادبیات کُردی آشنایی دارند یا تحصیلاتشان در زمینه ادبیات کُردی بوده است. خوانندگان کُرد در ترکیه بیشتر خوانندگان ادبی هستند چرا که انتشارات به زبان کُردی کرمانجی حدود 25 سال پیش در ترکیه با داستان و رمان شروع شد و کتاب های زیادی در زمینه نظریه وتئوری وجود ندارد و بیشتر بحث ادبیات مطرح است. خوانندگان “زاری ما” بیشتر کسانی هستند که در زمینه تئوری اطلاعات کافی را دارند و در واقع بیشترشان یا دانشجو هستند و یا تحصیلات دانشگاهی را به اتمام رسانده اند.
 
کردپرس- وضعیت زبان کُردی در حال حاضردر دانشگاه های ترکیه به چه صورت است؟
 
فخریه آدسای: همانطور که میدانید برای اولین بار 5 سال پیش زبان و ادبیات کُردی آن هم در مقطع ارشد در دانشگاه آرتوکلوی ماردین 20نفر دانشجو پذیرفت و خود بنده هم یکی از اولین فارغ التحصیلان ارشد زبان و ادبیات کُردی در این دانشگاه بودم. یکسال بعد از آن لیسانس زبان و ادبیات کُردی هم به آرتوکلو آمد و امسال اولین فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی این رشته وارد بازار کار شدند و در حال حاضر هم در زمینه زبان و ادبیات کُردی،  دانشگاه ماردین از دیگر دانشگاه ها قوی تر است. وقتی من شروع به خواندن زبان کُردی در دانشگاه ماردین کردم، فقط سه استاد وجود داشتند، اساتید بنده جناب قدری یلدیریم، عبدالرحمان آداک و خیرالله آجار بودند ولی درحال حاضر وضعیت بسیار خوب است و اساتید زیادی از کردستان عراق،کردستان ایران و دیگر مناطق کردنشین در کردستان ترکیه مشغول تدریس و فعالیت در زمینه زبان و ادبیات کُردی هستند. غیر از ماردین در دانشگاهای دیگری همچون دانشگاه وان، دانشگاه موش و دانشگاه بینگول و دانشگاه درسیم هم رشته زبان و ادبیات کُردی وجود دارد ولی در سطح ضعیفی فعالیت میکنند و برخی از آنها نیز اهداف سیاسی را دنبال میکنند.
 
کردپرس- درباره “زاری ما” برای ما بگویید، شما در این مجله بیشتر روی کدام جنبه از مسائل کردهای ترکیه تاکید دارید؟
 
فخریه آدسای: ما در “زاری ما” مرز خاصی را مشخص نکرده ایم و چهارچوب گسترده ای را در این مورد در نظر گرفته ایم، یعنی دوست داریم ادبیات، انتقادهای ادبی، بررسی مسائل سیاسی به شیوه آکادمیک و علمی، بحث و بررسی اشعار، تئاتر، جامعه شناسی،تاریخ، روانشناسی،هنر، موسیقی و … همگی در مجله ما جایی داشته باشند. البته مطالب باید در ارتباط با کُردها و جامعه کردستان باشد و زبان مطالب تنها باید کُردی باشد.
 
کردپرس- قرار است در دانشگاه کردستان در شهر سنندج از پاییز آینده دانشجوی رشته زبان و ادبیات کُردی بپذیرند، شما این موضوع را چطور میبینید؟
 
فخریه آدسای: مسلما این یک موضوع واتفاق بسیار میمون و خوشحال کننده است و اسم دانشگاه(دانشگاه کردستان) هم بسیار به جا و زیباست که برای من بسیار جالب بود. اینکه در سنندج هم زبان و ادبیات کُردی تدریس شود بسیار خوشحال کننده ست و من امیدوارم که فعالین فرهنگی و علمی دانشگاه سعی بر این داشته باشند که زبان کُردی همه مناطق کردنشین را چه در ایران،چه درترکیه،چه در سوریه و چه در عراق به یکدیگر نزدیک کنند تا همدیگر را بشناسیم، بسیار خوب است که اساتید از ترکیه بیایند و اینجا تدریس کنند و یا از ایران اساتیدی بیایند در دانشگاهای ترکیه زبان و ادبیات کُردی را تدریس بکنند و ما بسیار بر این موضوع اصرار داریم که یک زبان مشترک روشنفکری در بین کُردهای ایران و ترکیه برقرار شود. درست است که در استان کردستان لهجه سورانی ارجح است ولی لازم است که در اینجا به لهجه کرمانجی هم اهمیت لازم را بدهند و با آثار و ادبیات کُردی کُرمانجی نیز آشنا شوند، شاید آشنایی نسبی با ادبیات کلاسیک کرمانجی داشته باشید ولی ادبیات مدرن کُرمانجی در کردستان ایران بسیار ناشناخته مانده است و در کردستان عراق هم تقریبا وضعیت بدین شکل است و ما در این زمینه خوشحال میشویم که بتوانیم با دانشگاه کردستان همکاری کنیم.
 
کردپرس- موانع موجود بر سر راه زبان و ادبیات کُردی و وضعیت کردها در ترکیه چیست؟
 
فخریه آدسای: واقعیت این است که حدود 20 سال پیش وضعیت فجعه بار بود ولی در حال حاضر موانع قانونی چندانی بر سر راه زبان و ادبیات کُردی وجود ندارد و مانع قانونی تنها این است که زبان و ادبیات کُردی به صورت رسمی در مدارس وجود ندارد و فقط در کلاس های پنجم،ششم و هفتم ابتدایی به صورت درس اختیاری و هفته ای دو ساعت وجود دارد ولی در مورد روزنامه ها، رسانه ها و مطبوعات و انتشارات به زبان کُردی ممنوعیت قانونی وجود ندارد. در حال حال حاضر مشکل اساسی این است که از نظر قانونی هیچ اجباری برای فراگیری زبان و ادبیات کُردی بوجود نیامده است و همانطور که شما هم میدانید تا زمانی که اجبار قانونی و اجتماعی وجود نداشته باشد جامعه احساس نیاز نمیکند که آن زبان را فرا بگیرد.
 
کردپرس- برگردیم به “زاری ما”، آیا مجله شما که بعنوان یک مجله علمی در حوزه کُردی کرمانجی شناخته میشود در مورد دیگر لهجه ها کُردی نیز فعالیت دارد؟
 
فخریه آدسای: ببینید با وجود اینکه در کردستان ترکیه کُردهایی که به لهجه سورانی صحبت کنند وجود ندارند، ما در یکی دو شماره اول “زاری ما” مقالاتی را به کردی سورانی هم منتشر کردیم تا مخاطب کُرمانج با این لهجه از کُردی نیز آشنا شود ولی واقعیت این است که در ترکیه هیچ خواننده ای وجود ندارد که لهجه سورانی را بتواند بخواند. خود بنده بعنوان صاحب امتیاز و سردبیر این مجله نمیتوانم به خوبی کُردی سورانی را بخوانم پس انتظار چندانی هم نمیتوان از مخاطب “زاری ما” در ترکیه داشت. لازمه اینکار اینست که نهادهایی وجود داشته باشند که کُردی سورانی را آموزش بدهند تا ما هم بتوانیم در این زمینه فعالیت داشته باشیم. در دانشگاه آرتوکلو کُردی سورانی هم تدریس میشود ولی فقط به نوعی آموزش الفبای سورانی است، ما چند مقاله را برای لاتینیزه کردن به دانشجویان آرتوکلوی ماردین دادیم برای ما به شکل لاتین درآوردند ولی آنها هم مطالب سورانی را به خوبی نمیفهمند. و ما در حال حاضر بر روی لهجه کرمانجی سرمایه گذاری کرده ایم و برای پیشبرد کرمانجی فعالیت میکنیم.
 
کردپرس- همانطور که اطلاع دارید، قرار است تحت عنوان” دانشگاه کردستان” در دیاربکر یک دانشگاه کردی تاسیس شود، در این زمینه چه اطلاعاتی دارید؟
 
فخریه آدسای: این در حال حاضر فقط یک پیشنهاد است و تنها یک زمین خالی به این پروزه اختصاص داده شده است و از طرف دولت با اسم دانشگاه هم هنوز موافقت نشده است. این پروزه بسیار هزینه بر است و انتظار نمیرود که در کوتاه مدت این دانشگاه تاسیس شود.
 
کردپرس- به نظر میرسد حوزه فعالیت کُردی در ترکیه بیشتر حول محور ادبیات میچرخد، آیا در زمینه های دیگر همچون علوم طبیعی هم فعالیت هایی به زبان کُردی وجود دارد؟
 
فخریه آدسای: وجود دارد ولی بسیار کم است و نیاز شدیدی هم در این زمینه وجود دارد، بعنوان مثال در این زمینه فرهنگ هایی چاپ شده اند، همچون فرهنگ علوم پزشکی، فرهنگ علوم مهندسی و کتاب هایی هم جهت تدریس دروس ریاضی، شیمی و فیزیک وجود دارند ولی در این زمینه کمبود جدی وجود دارد. دانشجویان در دانشگاه هایی همچون آنکارا هم مشغول فعالیت در این زمینه هستند و با مطرح شدن موضوع رسمی شدن زبان کُردی در ترکیه فعالیت ها در این زمینه بیشتر شده است و کتاب هایی برای تدریس در دوره ابتدایی تدوین شده اند و حتی در دبستان هایی که به  کودکان پناهنده کردستان سوریه اختصاص داده شده است، تدریس میشوند. انتشارات هیوا اخیرا شروع به فعالیت برای قشر کودکان کرده است. باید بگویم که مخاطبان “زاری ما” بیشتر قشر نخبه و تحصیل کرده در کردستان ترکیه است و ما میخواهیم یک انتشاراتی را هم با همین عنوان تاسیس کنیم.
 
 
 
مصاحبه: مراد بروکی میلان
 
 
 
 
 
کد مطلب: 87306  |  تاريخ: ۱۳۹۴/۴/۱۴  |  ساعت: ۱۹ : ۵۲